اَنار، نار یا انار خوراکی نام علمی (Punica granatum) یکی از میوه های درختی است که دانه‌هایی اغلب قرمز و گاهی سفید یا رنگ‌هایی بین آن دو دارد. رنگ پوست آن نیز اغلب قرمز و گاه سیاه یا تقریباً زرد است. این میوه در معدود کشورهای جهان نظیر ایران، افغانستان، پاکستان، عراق و ترکیه کشت می‌شود به همین خاطر عضو مرغوب‌ترین میوه‌های جهان و عضو ۱۰ میوه برتر جهان است.
اَنار بومی کشور ایران تا کوه‌های هیمالیا در شمال هند است و یکی از نخستین گیاهان اهلی شده‌است. انار به‌طور گسترده در سراسر خاورمیانه و منطقه قفقاز، شمال و مناطق گرمسیری آفریقا، ایران، ارمنستان، شبه قاره هند، آسیای مرکزی، مناطق خشک‌تر آسیای جنوب شرقی و حوزه مدیترانه کشت می‌شود.
از خواص انار می توان به کمک برای سلامت پوست و مو، سلامت قلب، بیماران دیابتی، کاهش فشارخون، محافظت در برابر سرطان، درمان سوء هاضمه، تقویت سیستم ایمنی بدن، تقویت سیستم گوارش، رفع کم خونی، پیشگیری از زایمان زودرس، خاصیت ضد التهابی، بهبود درد و ورم مفاصل، مبارزه با عفونت های باکتریایی و قارچی، خواص ضد پیری، محافظت در برابر اشعه فرابنفش و خواص ضد میکروبی اشاره کرد.
انار میوه اختصاصی مناطق نیمه گرمسیری است ( درجه حرارت ۵ تا ۴۰ درجه سانتیگراد). درجه حرارت بالا موجب سوختگی و سرمای زیاد سبب ترکیدگی و از لطافت پوست و مرغوبیت میوه می کاهد در مناطق مرطوب برای شکستن دوره خواب به ۲۰۰ تا ۴۰۰ ساعت درجه حرارت زیر ۷ درجه سانتیگراد نیاز دارد و میوه برای رسیدن کامل به تابستان‌های گرم و طولانی و پاییز خشک و بدون باران احتیاج دارد زیرا بارندگی فصل پاییز و سرمای زودرس هوا موجب ترکیدگی میوه وضایعات زیاد می شود.
آسان ترین و باصرفه ترین روش تکثیر انار در ایران از طریق قلمه میباشد. تکثیر انار از طریق بذر و همچنین به روش خوابانیدن، پیوند و پاجوش نیز امکان پذیر بوده و در بعضی از مناطق و یا در موارد خاص مورد استفاده قرار می گیرد. ازدیاد انار از طریق بذر صرفاً برای کارهای تحقیقاتی انجام می شود. زیرا درختان حاصل از تکثیر بذری نمی توانند خصوصیات مادری خود را حفظ کنند.
میزان آب مصرفی باغ انار در مناطق با بارندگی متوسط 22000 تا 26000 متر مکعب در هکتار به صورت سالیانه است. با روش آبیاری قطره ای این میزان به 7500 تا 13000 متر مکعب در هکتار میرسد. راندمان آبیاری قطره ای بین 50 تا 60 درصد بیشتر است. همچنین از گسترش بیماری‌ها و آفات در باغ؛ رشد علف هرز در مسیر آبیاری؛ هدر رفت آب و آبیاری بیشتر و خفگی ریشه در ابتدای مسیر آب نیز پیشگیری خواهد نمود.
از انواع انار در ایران می توان به انار ساوه، انار خفر شیراز، انار فیروزکوه، انار نیزار قم، انار فردوس خراسان، انار سیاه، انار آقا محمد علی گلوبسته، انار شیرین یزد و قجاق گلوبسته و گلوبند اشاره کرد.
میزان تولید انار در کشور حدود یک میلیون و 200 هزار تن در سال جاری پیش‌بینی شده است و مصرف سالانه انار برای هر نفر در سال حدود 10 کیلوگرم در ایران برآورد شده است که بخشی از این میوه به صورت تازه‌خوری و بخشی دیگر به صورت مصرف محصولات فرآوری شده مانند رب انار یا آب انار میباشد. همینطورسهم استان‌های فارس در تولید انار 27 درصد، مرکزی 12 درصد، خراسان رضوی نزدیک به 10 درصد و یزد حدود 10 درصد می باشد.
نقاشی «هفت سین» کمال‌الملک سال هاست که کلید حل معمای آداب و رسوم ایرانی ها شده است. در سفره ای که این نقاش برجسته ایرانی ترسیم کرده، المان های سفره ایرانی در نوروز مشخص است اما آنچه در این سفره که سال هاست بر بوم نقاشی پهن است، جلوه گر می شود و جالب هم به نظر می رسد، جایگاه ویژه میوه «انار» در کنار دیگر المان های نوروزی است. بر این اساس می توان گفت «انار» که همینطور یکی از سمبل های مهم سفره شب یلدا به حساب می آید، یک میوه معمولی نیست بلکه در بسیاری از مراسم های ایرانی ها نقش پررنگی داشته است. چنانچه مولانا در مثنوی معنوی می گوید:
گر اناری می‌خری خندان بخر
تا دهد خنده ز دانه او خبر
ای مبارک خنده‌اش کو از دهان
می‌نماید دل چو دُر از درج جان
سطح جهانی که به کشت درختان انار اختصاص دارد بیش از 300000 هکتار است. تولیدکنندگان پیشرو در سطح جهان هند، چین و ایران هستند و پس از آن ترکیه، افغانستان، آمریکا، عراق، پاکستان، سوریه و اسپانیا قرار دارند. همینطور اندازه بازار جهانی انار در سال 2021 به 24.8 میلیارد دلار رسید و پیش بینی می شود که تا سال 2028 به ارزش 33.86 میلیارد دلار برسد. از نظر حجم، این صنعت در مجموع 3.0 میلیون تن در سال 2021 تولید کرد که از 2.8 میلیون تن در سال 2020 به میزان 5.3 درصد افزایش داشت.
همینطور بیشترین بازار مصرف و واردات انار به کشورهای چین، ایالات متحده و آمریکای شمالی، آمریکای لاتین، کشورهای حاشیه خلیج فارس نظیر امارات متحده عربی و عربستان، کره جنوبی، هلند، آلمان، فرانسه، بلژیک و کشورهای آسیای میانه اختصاص دارد.
علاوه بر این، بر اساس آخرین مطالعه، در سال 2022 رشد بازار آب انار تا سال 2028 به چند میلیون دلار خواهد رسید، که در مقایسه با سال 2021، طی هفت سال آینده، بازار آب انار یک جهش شگفت انگیز در نرخ رشد ترکیبی سالیانه از نظر درآمد را ثبت خواهد کرد.