کتابخانه به مجموعه‌ای از اطلاعات و منابع و خدمات اطلاعاتی گفته می‌شود که توسط یک نهاد عمومی، خصوصی یا یک شخص نگهداری و اداره می‌شود. از نگاه سنتی، کتابخانه به‌طور معمول به مجموعه‌ای از کتاب‌ها گفته می‌شود.
كتاب، در همه فرهنگ ها یكی از اساسی ترین زمینه های انتقال دانش، آگاهی و تخصص است كه می تواند جامعه را به سوی پیشرفت و ترقی در همه زمینه های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی رهنمون شود. گرانی كتاب با توجه به وضعیت اقتصادی خانوارها یكی از عواملی است كه می توان مانعی بر سر راه افزایش سرانه مطالعه باشد. برای توسعه فرهنگ كتابخوانی و ارتقای سرانه مطالعه باید به فراهم كردن زیر ساختها و تجهیزات به روز در فضای كتابخانه به منظور جذب مخاطب كه بیشتر آنان را قشر جوان تشكیل می دهند توجه جدی تری شود.
تاریخچه کتابخانه ها با اولین تلاش ها برای سازماندهی مجموعه اسناد آغاز شد. اولین کتابخانه‌ها شامل بایگانی‌هایی از قدیمی‌ترین شکل نوشتار بود – لوح‌های گلی به خط میخی که در سومر کشف شد و قدمت برخی از آنها به 2600 سال قبل از میلاد بازمی‌گردد. کتابخانه های خصوصی یا شخصی متشکل از کتاب های مکتوب در یونان کلاسیک در قرن پنجم قبل از میلاد ظاهر شدند. در قرن ششم، در اواخر دوره کلاسیک، کتابخانه‌های بزرگ دنیای مدیترانه، کتابخانه‌های قسطنطنیه و اسکندریه باقی ماندند.
کتاب و فرهنگ کتابخوانی برای انسان موقعیتی را فراهم می سازد که بدون درگیر شدن با حوادث گوناگون، تجربه حضور در این درگیری ها و اتفاقات را داشته و شاهد چگونگی پایان یافتن پدیده ها باشد. همچنین می تواند از انگیزه های انسانها در به وجود آوردن اتفاقات و داستان ها مطلع شده و مشابهت و تطابقی را با انگیزه های خود پیدا نماید. مهم نیست که این انگیزه ها مثبت باشد یا منفی، غریزی باشد یا خردمندانه در واقع موضوع مهم در اینجا مسئله مکاشفه درونی و ریشه یابی انگیزه ها در نهفته ترین لایه های درونی است که از اهمیت بسیار بالایی برخوردار می باشد. اگر انسان پی به ریشه انگیزه های خود برده و نیروی محرکه خود را در زندگی پیدا نماید همیشه این احتمال وجود خواهد داشت که به اصلاح اعمال خود پرداخته و انگیزه های منفی خویش را درمان نماید و یا در مواردی از بین ببرد. گسترش فرهنگ کتابخوانی در این سطح می تواند منجر شود به بهبود رفتاری انسان که با بهبود انگیزه های او در ارتباط مستقیم می باشد.
خواندن کتاب در تمام طول عمر باعث می‌شود که مغز در سنین پیری، توانایی خود را حفظ کند. بزرگسالانی که فعالیت‌های درگیرکننده مغز مانند کتاب خواندن و حل معما انجام می‌دهند، کمتر به بیماری آلزایمر مبتلا می‌شوند؛ زیرا زمانی که افراد یک کتاب یا داستانی را دنبال می‌کنند، ناچارند چیزهای زیادی را به خاطر بسپارند. این امر موجب تقویت حافظه خواهد شد.
قدرت کتاب ها باید به طور کامل با سایر عوامل الهام بخش مرتبط باشد. ما باید دسترسی آنها را تضمین کنیم تا همه بتوانند به خواندن پناه ببرند و با این کار بتوانند رویاپردازی کنند، بیاموزند و تأمل کنند. مانع اصلی گرانی کتاب و مجلات است. انتشار کتاب به یک امر کاملا تجاری تبدیل شده است.
افزایش تعداد کتابخانه ها، اختصاص زمین های پر ارزش و پر رفت و آمد شهری، احداث کتابخانه در خیابان های اصلی، احداث کتابخانه در محلات، اختصاص کتابخانه در مساجد، پایین بودن هزینه و شرایط عضویت در کتابخانه ها، شبانه روزی کردن ساعات کاری کتابخانه ها، بهبود فضای طراحی دکوراسیون داخلی کتابخانه ها، درگیر کردن اعضاء در گفتگوهای بین نویسندگان و کتابخوان ها، گفتگوی آزاد پیرامون مباحث مختلف و روز جامعه یا پیرامون یک نوشته خاص و غنی و بروز نگهداشتن کتاب های موجود در کتابخانه از عواملی است که به پیشرفت فرهنگ کتابخوانی در جامعه کمک خواهد کرد.
به لحاظ وجود حق آزادی اندیشه و بیان، تفکیک جنسیتی در فضای کتابخانه ها صحیح نمی باشد و همینطور لزوم تشکیل انجمن ها و کانون های گفتگو در کتابخانه ها پیرامون مباحث مختلف و آثار فاخر ادبیات جهان و و آثار معاصر ضروری به نظر می رسد. همینطور دعوت از نویسندگان برای شرکت در این جلسات می تواند منشاء بروز خلاقیت و ابتکار در قشر کتابخوان گردد.
علاوه بر این تجلیل از الگوهای کتابخوانی در جامعه، فراهم کردن کتاب ها در موضوعات و ژانر های گوناگون در کتابخانه ها، ایجاد کتابخانه های غیر درسی در مدارس، برگزاری چالش های کتابخوانی، برگزاری جشن ها و نمایشگاه های کتاب و اندازه گیری و تقدیر از دستاوردهای کتاب و کتابخوانی نیز می تواند کمک شایانی به افزایش مطالعه در جامعه نماید.
مجموع درآمد کتاب در سال 2021 26 میلیارد دلار بود که 9٪ از آن را کتاب های الکترونیکی ایجاد کردند. به طور کلی، فروش کتاب های الکترونیکی به میزان 8 درصد کاهش یافت. کتاب های چاپی همچنان بر همتایان الکترونیکی خود غلبه می کنند. 66 درصد از خوانندگان کتاب آنها را ترجیح می دهند، زیرا آنها تجربه خواندن لذت بخش تر و منحصر به فردی را ارائه می دهند.
پس از وقوع کرونا دنیا هنوز به حالت عادی بازنگشته است و به نظر نمی رسد که ما به آن برگردیم. “عادی جدید” جایی است که برای آینده قابل پیش بینی باقی بماند. نکته دلگرم‌کننده این است که اگرچه دنیای ما از نظر فناوری بیشتر وابسته شده است، کتاب‌ها قدرت ماندگاری خود را ثابت کرده‌اند و همچنان جایگاه ویژه‌ای در قلب پیر و جوان خواهند داشت. نویسندگان همچنان داستان های خود را برای ما تعریف می کنند و خوانندگان از سراسر جهان هنوز مشتاق خواندن هستند.