توسعه ورزش همگانی

ورزش به‌خاطر سهمی که می‌تواند در تغییرات اجتماعی داشته باشد، به‌طور گسترده شناخته شده است. اگرچه تغییر اجتماعی می تواند مثبت یا منفی باشد، اما هر زمان که ورزش برای دستیابی به نتایج توسعه مورد استفاده قرار می گیرد، تأکید بر تغییرات مثبت اجتماعی است. از این رو، در سطح بین‌المللی، روند رسمی‌سازی وضعیت ورزش به عنوان عامل تغییر اجتماعی برای استراتژی‌ها یا ابتکارات توسعه بین‌المللی همچنان رو به افزایش است.

ورزش همگانی بر به حداکثر رساندن استفاده از امکانات ورزشی محلی برای عموم مردم دلالت دارد. دولت باید در فراهم آوردن شرایط برای ورزش عموم مردم خارج از ضوابط عضویت در باشگاه ها و بدون پرداخت نرخ های تجاری معمول، فعال باشد.

ورزش همگانی به طور رسمی از ۱۳۵۸ خورشیدی با عنوان ورزش محله ای آغاز و در ۱۳۶۲ خورشیدی به صورت تشکل قانونی با عنوان جهاد تربیت بدنی رسمیت یافت و رشد و گسترش آن به عنوان نخستین وظیفه قانونی تمامی ارگان های ورزشی جمهوری اسلامی ایران تعیین شد. وزارت ورزش و جوانان بر پایه سیاست های چشم انداز ۲۰ ساله نظام، برنامه های عملیاتی خود را در زمینه تربیت بدنی و ورزش همگانی طراحی و تدوین کرده است تا با اجرایی کردن آن در مسیر تحقق ایرانی توسعه یافته در افق ۱۴۰۴ حرکت کند و بدین وسیله مشارکت وزارت ورزش و جوانان در رشد و ترقی کشور مشهود شود.

توسعه ورزش همگانی یکی از وظایف اجتماعی دولت ها در قبال شهروندان و یکی از حقوق شهروندی تلقی می گردد و لازم است که سیاست گذاری ها و برنامه ریزی ها در جهت توسعه و ارتقای ورزش های همگانی در جامعه متناسب با نیازها و خواسته های شهروندان تنظیم گردد. توسعه ورزش همگانی به حفظ سلامتی و نشاط شهروندان و تغییر سبک زندگی حرکتی آن ها منجر می گردد و با مدیریت و سازماندهی فرصت های ورزشی، به سمت عوامل توسعه ورزش و ابتکارات نو گام برداشته می شود.

در یک تحقیق، کمبود امکانات، عدم آگاهی ورزشی، نبود مربیان متخصص و مشکلات اقتصادی به ترتیب، عمده ترین مسائل توسعه ورزش همگانی از سوی افراد مورد بررسی معرفی شدند. ایجاد امکانات و میادین ورزشی مناسب که به راحتی در اختیار شهروندان علاقه مند به فعالیت های ورزش همگانی قرار گیرد و همچنین برنامه های تبلیغاتی به منظور ارتقای آگاهی های عمومی مردم در زمینه ورزش و تربیت و تعیین مربیان و کارشناسان ورزش برای راهنمایی مردم در ایستگاه های ورزش همگانی، از اهم راهبردهایی است که باید مدنظر برنامه ریزان ورزش همگانی قرار گیرد.

زنان، نيمي از جمعيت جامعه را تشكيل مي دهند و بنابر اين، در توسعه ورزش همگاني، نمي توان ورزش آنان را ناديده گرفت. اگر چه تشكيلات ورزش بانوان كشور در سالهاي اخير رو به گسترش كمّي و كيفي رفته، ولي همچنان داراي مشكلات و موانع بسياري است. جدا نکردن ورزش زنان و خانواده از ورزش همگانی، می تواند راه گشا باشد.

رسيدگي و توجه بيشتر به ورزش مدارس، دانشگاهها و مراكز عمومي راهي است مؤثر در همگاني كردن ورزش. تقريبا همه ما بخش عمده اي از عمر خود را به صورت جمعي و در محيط هايي چون مدرسه، دانشگاه، كارخانه، اداره و … سپري مي كنيم. با توجه به اين حقيقت، تهيه و اجراي برنامه هاي ورزشي در چنين اجتماعاتي مي تواند براي حاصل شدن مقصود ما بسيار مفيد باشد. وانگهي، به نظر مي رسد انجام اين كار، مزايا و فوايدي ديگري نيز در پي داشته باشد.

همچنین بهره گيري از زمينه هاي مذهبي، قومي، عادات اجتماعي براي تشويق جامعه به ورزش و تحرك، ترويج فرهنگ نياز به ورزش در زندگي روزمره و عادت به هزينه كردن براي ورزش، بهبود تعامل بين نهادهاي ورزش همگاني، طراحي و استقرار نظام ملي نظارت، ارزيابي، و كنترل در ورزش، حمايت ويژه از تشکل هاي مردمي، حمايت از ايجاد NGO هاي فعال در ورزش همگاني، بهره گيري از فن آوري هاي نو در آموزش و ترويج ورزش همگاني، همگی از عوامل موثر در رشد و توسعه ورزش همگانی هستند.

يكي ديگر از راههاي گسترش ورزش همگاني، احياي ورزشهاي بومي و محلي است. سرزمين ما، داراي بازيهاي پر نشاط و زيباي بومي است. ورزشهاي بومي، ويژگيهاي مثبت فراواني در خود گرد آورده اند؛ زيرا هم بازي و سرگرمي اند، هم پرورش جسم و روح و هم الهام كننده جوانمردي و مروت و سرانجام اين كه با ارزشهاي دينی و ملي سازگارند. سازمانهاي ذي ربط و رسانه هاي گروهي، بايد در شناسايي و تبليغ و ترويج اين ورزشها بكوشند.

پس از واکاوی در علل ضعف و قدرت و ارایه راه‌کارهای پیشنهادی برای تقویت روحیه ورزش همگانی در کشور، درمی‌یابیم ضروری‌ترین استراتژی‌‌های کلانی که باید موردتوجه قرار‌گیرند، اول: مربوط به ساماندهی و هدف‌گیری دقیق و درست تمام سازمان‌ها و مسئولان ذی‌ربط برای بسیج نیروها و امکانات در جهت دمیدن روح پیشرفت در شریان‌های ورزش همگانی کشور است که این امر خود یکپارچه‌سازی سیاست‌ها را نیز دربردارد.

 و مورد قابل‌توجه دیگر: سرمایه‌گذاری بر ورزش همگانی از طرق مختلف است؛ چه استفاده از رسانه، اینترنت و تولید محتوا و چه استفاده از افراد شایسته برای آموزش و فرهنگ‌سازی در خصوص امر تربیت‌بدنی و خاصه، ورزش همگانی در سنین کودکی و نوجوانی است. حال که ضرورت پرداختن به ورزش بر عامه مردم از طریق صدها مقاله و پژوهش مشتبه شده و از سوی دیگر، جوامع همواره حرکت به سمت پشت‌میزنشینی و کم‌تحرکی را تجربه می‌کنند، وقت آن رسیده است همه آحاد مردم ورزش را جدی گیرند و آن را برای ادامه زندگی و فعالیت‌های خود امری ضروری به حساب آورند. در واقع، باید به این باور رسید که ورزش در زنجیره فعالیت‌های روزانه انسان در جامعه اسلامی یک نردبان برای تکامل توأمان فرد و جامعه است.