پروژه استراتژیک و ملی انتقال آب خلیج فارس و دریای عمان به فلات مرکزی و شرق ایران با تدبیر وزارت صمت و با همت شرکت های بزرگ معدنی کشور اجرا می شود که عملیاتی شدن این طرح، اتفاق بزرگ و تحول عظیمی را در استانهای مسیر انتقال ایجاد خواهد کرد.
با افتتاح خط اول انتقال آب از خلیج فارس به استان های کرمان و یزد، رونمایی از خطوط دوم و سوم و چهارم ابَرپروژه ملی انتقال آب خلیج فارس و دریای عمان، توسعه ی این طرح وارد فاز جدیدی می شود تا علاوه بر تامین آب صنایع و شرب استان های هرمزگان، کرمان و یزد استان هایی همچون اصفهان، خراسان جنوبی، خراسان رضوی و سیستان و بلوچستان نیز از منابع آبی سیراب شوند.
وزارت نیرو اعلام کرده که تاکنون برای ۱۷ استان کار مطالعات انتقال آب از خلیج فارس و دریای عمان آغاز شده است که این ۱۷ استان اکنون در بخش صنعت به دو میلیارد متر مکعب آب نیاز دارند که با توجه به ظرفیت‌ها و توسعه حوزه صنعت، این مقدار به بیش از سه میلیارد مکعب می‌رسد و در حال حاضر این استانها برای انجام فعالیت‌های خود ۹۵۰ میلیون متر مکعب کمبود آب دارند. همچنین قیمت تمام شده آب برای صنعت حدود ۲ یورو خواهد بود که حدود ۲ درصد هزینه‌های فرآوری فولاد است.
خط اول پروژه
خط نخست انتقال آب خلیج‌فارس تا یزد به طول ۸۲۰ کیلومتر با حجم سرمایه‌گذاری ۱۶ هزار میلیارد تومانی، از سال ۹۱ آغاز شد که سال 1399 به پایان رسید. حجم آب انتقالی در این خط ۱۳۰ میلیون متر مکعب در سال بوده و پتانسیل اشتغال‌زایی ۱۶ هزار نفر را داراست.
خط دوم پروژه
خط دوم انتقال آب از خلیج فارس تا مشهد به طول یک‌هزار و ۵۵۰ کیلومتر با حجم سرمایه‌گذاری ۴۷ هزار میلیارد تومانی، از امسال آغاز شده و پیش‌بینی می‌شود در سال ۱۴۰۴ به پایان برسد. حجم آب انتقالی در این خط ۲۳۰ میلیون متر مکعب در سال بوده و پیش‌بینی می‌شود برای ۳۰ هزار نفر اشتغال‌زایی به همراه داشته باشد.
خط سوم پروژه
همچنین، خط سوم انتقال آب از خلیج‌فارس تا اصفهان به طول ۹۱۰ کیلومتر با حجم سرمایه‌گذاری ۳۵ هزار میلیارد تومانی، از امسال آغاز شده و پیش‌بینی می‌شود در سال ۱۴۰۴ به پایان برسد. حجم آب انتقالی در این خط ۲۰۰ میلیون متر مکعب در سال بوده و پیش‌بینی می‌شود برای ۱۴ هزار نفر اشتغال‌زایی به همراه داشته باشد. تامین منابع مالی خط سوم از محل سرمایه گذاری شرکت های فولاد مبارکه، ذوب آهن اصفهان و پالایشگاه اصفهان برنامه ریزی و انجام می شود.
خط چهارم پروژه
خط چهارم انتقال آب به طول 820 کیلومتر از دریای عمان به سیستان و بلوچستان خواهد رسید. این خط با سرمایه گذاری 39 هزار میلیارد تومانی با حمایت وزارت صمت، با اشتغال زایی 10 هزار نفری در دوران ساخت تا 5 سال آینده آب را به سیستان و بلوچستان خواهد رساند.
رییس کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه یکی از مباحث موجود انتقال آب خلیج فارس به فلات مرکزی ایران است، عنوان کرد: امروز ظرفیت بزرگی به نام خلیج فارس وجود دارد که از این قابلیت به نحو مطلوب استفاده نشده است، تکنولوژی‌های به روز می‌توانند کمک کند تا به راحتی آب دریا را نمک زدایی و به فلات مرکزی پمپاژ کنیم.
وزیر صمت با اشاره به الزامات اجرای این پروژه، گفت: کشورهای حاشیه خلیج فارس روزانه ۲۶ میلیون متر مکعب از آب شیرین دریا استفاده می کنند و سهم ما با اجرای این پروژه مهم ۶۰۰ هزار متر مکعب در روز خواهد بود که فاصله زیادی با رقم استفاده کشورهای حاشیه خلیج فارس داریم، پس افزایش سهم کشورمان از آب خلیج فارس از الزامات است.
به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست‌جمهوری، محمد مخبر معاون اول رئیس‌جمهور در جلسه انتقال آب از خلیج فارس و دریای عمان به فلات مرکزی، از وجود دریا در شمال و جنوب کشور به عنوان موهبتی الهی و ظرفیتی بزرگ برای توسعه کشور یاد کرد و گفت: با وجود این ظرفیت گرانبها نباید با کمبود منابع آب در کشور مواجه باشیم و لازم است با برنامه‌ریزی دقیق از این منابع آب در جهت توسعه و پیشرفت کشور استفاده شود.
مشخصات فنی فاز نخست
سازه آبگیر طراحی شده در این طرح، یک مخزن بتی با ظرفیت آبگیری چهار میلیون و ۲۰۰ هزار متر مکعب آب دریا در شبانه‌روز، دارای هفت ورودی آب دریا و ۱۹ عدد پمپ یک‌هزار و ۶۴۰ کیلو واتی برای انتقال آب از آبگیر به تاسیسات شیرین‌سازی است. در این طرح دو واحد شیرین‌سازی با ظرفیت ۴۰۰ هزار متر مکعب در شبانه‌روز طراحی شده است.
خط نخست انتقال آب از خلیج‌فارس، در قطعه نخست خود به منطقه گل‌گهر وارد می‌شود که طول خط آن ۳۰۳ کیلومتر بوده و ظرفیت خط انتقال آب آن ۴.۴ مترمکعب بر ثانیه است. همچنین، قطعه دوم این خط به مقصد معادن و منطقه سرچشمه بوده که طول آن ۱۵۰ کیلومتر با ظرفیت خط انتقال سه متر مکعب بر ثانیه است. این خط در قطعه سوم به مقصد منطقه و معادن چادرملو طراحی و اجرا شده که به طول ۳۷۰ کیلومتر بوده و ظرفیت خط انتقال آب ۲ متر مکعب بر ثانیه است.
زیرساخت ابرپروژه
از جمله ویژگی های برجسته طرح، ایجاد زیرساخت های مورد نیاز برای اجرای پروژه های انتقال آب در حد سه برابر ظرفیت موجود در حوزه شیرین سازی، آبگیری، سازه های دریایی، آزادسازی مسیر، ایجاد تاسیسات وابسته مورد نیاز و احداث تونل است. در کنار این امر توانمندسازی مشاوران، پیمانکاران، مهندسان، سازندگان داخلی و عوامل اجرایی در طول زمان اجرای پروژه و کسب تجارب لازم برای اجرای پروژه های مشابه در کشور، همچنین آزادسازی، تملک، و احداث ۸۲۰ کیلومتر جاده دسترسی به عرض ۳۰ متر به منظور احداث حداقل دو خط جدید علاوه بر خط انتقال فعلی، ظرفیت سازی داخلی از طریق عقد قرارداد با ۱۹۴ سازنده داخلی به منظور استفاده از توان فنی و مهندسی شرکت های سازنده برای تولید تجهیزات مورد نیاز، بومی سازی و تولید برخی از تجهیزات پیشرفته در داخل از جمله؛ پمپ ها، الکتروموتورها، شیرهای صنعتی، VFD و …، ایجاد اشتغال به صورت مستقیم و غیر مستقیم برای بیش از ۱۶۰۰۰ نفر در رده های مختلف مهندسی، اجرایی و نیز تامین آب مورد نیاز برای توسعه بخش صنعت، معدن مناطق جنوب شرق و مرکز کشور با داشتن ظرفیت های بزرگ معدنی و صنعتی است.
طرح انتقال آب خلیج فارس یکی از مهمترین طرح هایی است که در دوران تحریم با تلاش متخصصان داخلی به اجرا درآمد. بر اساس برآوردها استفاده از این راهکار یعنی آب خلیج فارس برای مصارف شرب و صنعتی در کشورهای همسایه ایران چندین دهه است که انجام می پذیرد. پس از خشکسالی های پی در پی که در ایران رخ داد و مشکلات مصرف شرب و حتی نگرانی از بیکاری، نگران کننده شد و مسئولان به فکر استفاده از این ظرفیت افتادند.