خلق قدرت اقتصادی مبتنی بر دانش و فناوری، تجاری‌سازی و اشاعه آن برای حل مسائل ملی، تقویت خوداتکایی و ایجاد مزیت رقابتی در بازارهای بین‌المللی گام برمی دارد و بدین ترتیب، اقتدار ملی را ترفیع بخشیده، در عرصه ملی ثروت‌افزایی می کند و کیفیت زندگی مردم را ارتقا می دهد.
بر این اساس، سازوکار‌های مختلف توسعه زیست‌بوم نوآوری و فن‌آفرینی در جامعه همچون؛ برنامه‌های حمایت از نوآوری و تجاری‌سازی فناوری در دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی و صنایع، تحریک تقاضا و ایجاد کشش بازار خدمات و کالاهای دانش‌بنیان، حمایت از توسعه فناوری‌های راهبردی و انجام طرح‌های کلان ملی تقاضا‌محور، حمایت از شکل‌گیری صنایع دانش‌بنیان در همه استان‌های کشور، توجه به فعالیت‌های کارآفرینی مبتنی بر فناوری و تلاش جدی برای اجرایی کردن قانون حمایت از شرکت و مؤسسات دانش‌بنیان، در اولویت برنامه های این معاونت قرار دارد.
شاید بهترین زمان اثبات ظرفیت و توانایی دانش‌بنیان‌ها، در روزهای وقوع بحران باشد. روزهای سختی که با تکیه بر توان زیست بوم فناوری و نوآوری سپری می‌شوند. باور به این ظرفیت‌ها، توسعه اقتصادی کشور را رقم می‌زند. این‌که بتوانیم از همه توان داخلی برای رونق دادن به اقتصاد کشور استفاده کنیم.
رییس ستاد فرهنگسازی اقتصاد دانش بنیان، رشد فزاینده شرکت ها، فروش و میزان اشتغال حاصل از فعالیتشان را نشانه‌ای مثبت از شکل گرفتن یک روند تازه در اقتصاد کشور دانست و گفت: بیش از 4300 شرکت دانش بنیان و 6هزار استارتاپ راه تازه‌ای را در اقتصاد پیش گرفته‌است. شاید در آغازین روزهای فعالیت این کسب و کارها، باور به ارز آفرینی خارق العاده و استقبال جامعه از این کسب و کارها، دور از تصور بود اما امروز آینده با گسترده شدن زیست‌بوم این کسب و کارها، روشن‌تر از همیشه است.
حمایت از مشارکت با نهادها و صندوق های خطر پذیر از طریق تقویت سازی، تأمین مالی و سرمایه گذاری مشترک با بخش خصوصی، جلب مشارکت دستگاه‌های اجرایی، مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها، نهادهای عمومی غیردولتی برای دسترسی آسان شرکت‌های موضوع برنامه به خدمات آنها، تسهیل استفاده کسب‌وکارهای نوآور از فضاهای کاری در اختیار بخش عمومی یا دولتی برای ارائه خدمات و محصولات و بهره‌مندی از ظرفیت‌های تفاهم‌نامه میان معاونت علمی و شهرداری برای استقرار در پهنه‌های شهری، از خدمات برنامه توسعه زیست بوم شرکت های خلاق است .
در زیست بوم فناوری و نوآوری بخش‌های مختلفی وجود دارد که معاونت علمی و فناوری در قالب یک گزارش به این بخش‌ها و فعالیت‌هایی که در آن صورت می‌گیرد پرداخته که در زیر به آنها اشاره شده است.
شرکت‌های دانش‌بنیان: فلسفه وجودی این شرکت‌ها در وهله نخست تجاری‌سازی تولیدات علمی در زمینه فناوری‌های راهبردی و در گام بعدی تولید ثروت از طریق ارائه آن در بازارهای هدف است. وجود 4500 شرکت دانش‌بنیان در سراسر کشور نشانه موفق بودن این الگو است.
کسب و کارهای نو یا استارتاپ‌ها: شرکت‌های کوچک یا نوپایی هستند که با هدف کارآفرینی به تولید محصولات یا خدمات مشغول هستند که اکنون بیش از 6 هزار استارتاپ در کشور مشغول به کار هستند.
پارک‌های علم وفناوری: یکی از مهم‌ترین اهداف این پارک‌ها ایجاد بستر مناسب برای تجاری‌سازی کالاها و خدمات نوآورانه و کمک به توسعه بازار شرکت‌های دانش‌بنیان است اکنون بیش از 45 پارک علم و فناوری در زمینه بازاریابی و رشد فناوری در کشور فعال است و بزرگترین پارک منطقه غرب آسیا پارک فناوری پردیس است که از زیرمجموعه‌های معاونت علمی و فناوری است.
مراکز نوآوری: این مراکز به منظور زمینه‌سازی برای شکوفایی ایده‌های خلاقانه در مسیر خلق فناوری‌های نو و تجازی‌سازی کسب وکارهای دانش‌بنیان با پراکندگی بیش از 180 مرکز نوآوری در سراسر کشور و 600 مرکز رشد در سراسر کشور است.
کارخانه‌های نوآوری: این کارخانه‌ها محلی برای گردهمایی کسب وکارهای نوپا در عرصه اقتصاد دانش‌بنیان از یک سو و نقطه تلاقی سرمایه‌گذاران علاقمند به این حوزه و پژوهشگران و نوآوران است. بزرگترین کارخانه منطقه غرب آسیا و منطقه منا در تهران به نام کارخانه نوآوری آزادی ایجاد شده است و تعدادی هم در دیگر کلانشهرهای کشور در حال ساخت و آماده‌سازی است.
شتابنده‌ها: این مراکز بسترهای لازم برای تبدیل یک ایده نوآورانه به محصول را برای افراد و کسب وکارهای نوپا و استارتاپ‌ها در این حوزه فراهم می‌کند و زمینه را برای شکل‌گیری و جذب سرمایه از سوی این شرکت‌ها و مراکز علمی و پژوهشی آماده می‌کند.
بنیاد ملی نخبگان: در این بنیاد استعدادهای حقیقی و برتر کشور شناسایی شده و زیر چتر حمایت‌های مادی و معنوی قرار می‌گیرند. این بنیاد با حمایت از نیروهای کارآمد و فعال و مستعدان آینده‌ساز کشور مسیر را برای نقش‌آفرینی آنها در اقتصاد دانایی محور و دانش‌بنیان فراهم می‌کند.
دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی و پژوهشی: فارغ التحصیلان دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی با استفاده از بنیه علمی که از این مراکز کسب کرده‌اند وارد فضای تکرارپذیر کردن تجارب پژوهشی و تجاری‌سازی آنها از طریق شرکت‌های دانش‌بنیان می‌شوند. به طور خلاصه تامین کننده نیروی انسانی در اقتصاد دانش‌بنیان هستند.
فدراسیون سرآمدان علمی: این مرکز که زیر مجموعه‌های معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری است برای دستیابی به چشم‌انداز مرجعیت علمی کشور در جهان موظف است به شکلی دائمی پژوهشگران برجسته علمی کشور را شناسایی کرده و حمایت‌های لازم را از آنها به عمل آورد.
شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی: این مرکز برای هم‌افزایی توانمندی‌های آزمایشگاهی کشور در حوزه‌های فناوری‌های پیشرفته و راهبردی از سوی معاونت علمی و در بخش‌های مختلف آزمایشگاهی تشکیل شده است. محلی که پیشرفته‌ترین تجهیزات آزمایشگاهی کشور به اشتراک گذاشته می‌شود.
فن بازار ملی ایران: این مرکز محل تلاقی طرف‌های عرضه و تقاضا در حوزه فناوری است. جایی که بنگاه معاملات فناوری با ارائه اطلاعات مورد نیاز طرفین این وظیفه را انجام می‌دهد.
کانون پتنت: معاونت علمی از طریق این کانون با تمرکز بر فعالیت‌های حقوقی مربوط به ثبت حق مالکیت شرکت‌های فناوری و افراد نوآور را از دغدغه‌های مربوط به این موارد دور نگه داشته و امنیت خاطر آنها را از بابت آینده فعالیت‌هایشان تامین می‌کند.
صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران: این صندوق موظف است به منظور بالابردن جایگاه علمی کشور از فعالیت‌های پژوهشی دانش‌محور حمایت‌های لازم را به اتجام رساند.
صندوق‌های تامین سرمایه: این صندوق‌ها که اغلب در بخش خصوصی فعال هستند با حمایت مالی شرکت‌های فناوری کوچک زمینه را برای افزایش تولید و توسعه بازار به آنها ارائه می‌کند.
شرکت‌های خلاق و صنایع فرهنگی: در اینجا تلاش می‌شود با رویکردی جدید بین حوزه‌های اقتصادی فرهنگی و صنعتی به تعاملی سازنده‌تر دست پیدا کرد.
صندوق نوآوری و شکوفایی: اینجا اصلی‌ترین نهاد سرمایه‌گذار خطرپذیر در کشور است که با سرمایه‌گذاری در شرکت‌های دانش‌بنیان از آنها حمایت می‌کند.
کریدور توسعه صادرات و تبادل فناوری مرکز تعاملات: در این بخش از معاونت علاوه بر مشاوره و آموزش صادرات کالاها شرایط برای صادرات محصولات شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپ‌ها به بازارهای جهانی نیز زمینه‌سازی می‌شود. تاکنون 3394 نمونه از این خدمات از سوی این بخش انجام شده است.
نمایشگاه تجهیزات و مواد آزمایشگاهی ساخت داخل: این رویداد حمایتی و نمایشگاهی که هر دو سال یکبار از سوی معاونت علمی برگزار می‌شود بر ارائه و بازارسازی محصولات آزمایشگاهی داخلی تمرکز دارد. هدف از برپایی این نمایشگاه که الگویی موفق برای توسعه بازار محصولات دانش‌بنیان به شمار می‌آید افزایش توانمندی‌های ملی و کاهش واردات در این حوزه است.
فرهنگسازی و حمایت از کاهالا و خدمات ایران ساخت: با هدف جریان‌سازی و تولید محتوا در حمایت از تولیدات داخلی در اقتصاد دانش‌بنیان جشنواره دو سالانه‌ای با این عنوان بزگرار می‌شود و انتشار نتایج آن از طریق تولیدات محتوایی در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها به جریان‌سازی در این زمینه منجر می‌شود.