پارک علم و فناوری

پارک علمی (همچنین به نام «پارک تحقیقاتی دانشگاه»، «پارک فناوری»، «تکنوپول»، یا «پارک علم و فناوری» (STP) نیز شناخته می‌شود) به عنوان یک توسعه مبتنی بر دارایی تعریف می‌شود که دارایی و رشد شرکت‌های مستاجر را تقویت می‌کند و این شرکت‌ها بر اساس نزدیکی، مالکیت، و/یا حاکمیت، به یک دانشگاه (یا یک نهاد تحقیقاتی دولتی و خصوصی) وابسته هستند.

 این به این دلیل است که بتوان دانش را به اشتراک گذاشت، نوآوری را ترویج کرد، و نتایج تحقیقات را به محصولات تجاری بادوام ارتقا داد. پارک های علمی اغلب به عنوان کمک به توسعه اقتصادی ملی، تحریک تشکیل شرکت های جدید با فناوری پیشرفته، جذب سرمایه گذاری خارجی و ترویج صادرات تلقی می شوند.

پارک علم و فناوری سازمانی است که به وسیله متخصصان حرفه‌ای اداره می‌شود و هدف اصلی آن افزایش ثروت جامعه از طریق تشویق و ارتقاء فرهنگ نوآوری و افزایش توان رقابت در میان شرکت‌ها و مؤسساتی است که متکی بر علم و دانش در محیط پارک فعالیت می‌کنند. برای دستیابی به این هدف، یک پارک علمی با ایجاد انگیزش و مدیریت جریان دانش و فناوری در میان دانشگاه‌ها، مراکز پژوهش و توسعه، شرکت‌های خصوصی و بازار، ایجاد و رشد شرکت‌های متکی بر نوآوری را از طریق مراکز رشد و فرایندهای زایشی تسهیل می‌نماید.

پارکهای علم و فناوری در سراسر دنیا با هدف کلی توسعه فناوری و کسب و کارهای دانش محور تشکیل شده‌اند و با توجه به وضعیت محیطی و سیاستگذاریهای کلان در سطح داخلی و خارجی پارک، چشم‌اندازها و مأموریت‌های متفاوتی را دنبال می‌کنند. این پارکها دارای مکانیسمهای زیرساختی مهمی هستند که باعث انتقال یافته‌های تحقیقات دانشگاهی و تولید دانش مضاعف شده، در نهایت عامل تسریع رشد اقتصادی در سطح ملی و منطقه‌ای می‌شوند.

این مهم به صورت گسترده‌ای در کشورهای مختلف دنیا به عنوان یک اصل به رسمیت شناخته شده‌است. در بسیاری از موارد، پارکهای فناوری موجب ایجاد شغل، رشد درآمد و درگیر شدن در صنایع دارای رشد می‌شوند. از طرفی، پارکهای فناوری و مراکز رشد برای تجزیه و تحلیل در سطح ملی یا محلی در زنجیره ارزش کارآفرینی، پیوندهای مهمی به‌شمار میآیند.

پارک های علم و فناوری (STP) در دهه 1950 ایجاد شدند. از آن زمان، تعدادی از کشورها این نوع پارک ها را برای توسعه و احیای مناطق، تقویت صنعت با فناوری پیشرفته، تقویت تعامل بیشتر صنعت و دانشگاه، حمایت از شرکت‌های مبتنی بر فناوری جدید (NTBF) و تشویق انشعابات دانشگاهی، ایجاد کرده اند.

پارادایم مدیریت پارک علمی، اولین بار توسط Regis Cabral در ده نقطه در سال 1990 ارائه شد. بر اساس این پارادایم مدیریتی، یک پارک علمی باید: «به پرسنل تحقیق و توسعه واجد شرایط در زمینه های دانشی که پارک در آن قرار دارد دسترسی داشته باشد. هویت خود را داشته باشد؛ بتواند محصولات و خدمات با ارزش خود را به بازار عرضه کند؛ توانایی ارائه تخصص بازاریابی و مهارت های مدیریتی را به شرکت ها، به ویژه شرکت های کوچک و متوسط ​​که فاقد چنین منبعی هستند، داشته باشد؛ در جامعه ای وارد شود که امکان حفاظت از اسرار محصول یا فرآیند، از طریق ثبت اختراع، امنیت یا هر وسیله دیگری؛ قادر به انتخاب یا رد شرکت هایی که وارد پارک می شوند، باشند.

یک پارک علمی باید: «هویت مشخصی داشته باشد که اغلب به صورت نمادین به عنوان انتخاب نام پارک، لوگوی آن یا گفتمان مدیریتی بیان می شود؛ مدیریتی با تخصص تثبیت شده یا شناخته شده در مسائل مالی داشته باشد و توسعه اقتصادی بلندمدت را ارائه کرده باشد. برنامه‌ها؛ داشتن پشتوانه بازیگران اقتصادی قدرتمند، پویا و باثبات، مانند یک آژانس تأمین مالی، مؤسسه سیاسی یا دانشگاه محلی؛ در مدیریت آن یک فرد فعال با بینش، با قدرت تصمیم‌گیری و دارای مشخصات بالا و مشهود که توسط بازیگران مرتبط در جامعه به عنوان تجسم کننده رابط بین دانشگاه و صنعت، برنامه‌های بلندمدت و مدیریت خوب تلقی می‌شود؛ و درصد برجسته‌ای از شرکت‌های مشاوره، و همچنین شرکت‌های خدمات فنی، از جمله آزمایشگاه‌ها و شرکت‌های کنترل کیفیت را شامل می‌شود.

انواع پارک‌های علمی و فناوری

تعریف واحدی از پارک‌ها یا شهرک‌ها در جهان وجود ندارد و کشورها بر اساس مقتضیات و نیازهای خود به ایجاد پارک‌ها اقدام می‌‌کنند. در یک تقسیم‌بندی کلی پارک‌های علمی و فناوری را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد:

مراکز رشد شرکت‌ها و موسسات (انکوباتورها) که مختص شرکت‌های نوپا و Startup هستند.

پارک‌های علمی و فناوری که بیشتر شرکت‌ها و موسسات تحقیقاتی و فناوری و انکوباتورها در آن حضور دارند.

شهرک‌های علمی و تحقیقاتی که متشکل از چندین پارک، دانشگاه و مراکز مسکونی می‌باشد.

خدمات قابل ارائه به موسسات مستقر در پارک علم و فناوری

شاخص‌ترین مزیت استقرار موسسات فناور و هسته‌های پژوهشی در مرکز رشد، بهره برداری از شرایط تجمیع و هم افزایی پژوهشی در مجاورت سایر پژوهشگران و امکان حضور در فضایی میان رشته ای و میان بخشی است.

به علاوه با توجه به تدارک زیر ساختارهای ضروری و با ارزش افزوده در محیط پارک و مراکز رشد، امکان ارائه خدمات پشتیبانی تخصصی و عمومی به شرح ذیل به منظور کاهش هزینه ها و میزان ریسک فعالیت بر اساس تعرفه ای مصوب نیز پیش بینی شده است.

خدمات عمومی: خدمات اسکان، دسترسی به تلفن و دورنگار، مبلمان اولیه فضاها، کارپردازی و خدمات دبیرخانه‌ای، امکان استفاده از اتاق‌های کنفرانس، تجهیزات سمعی و بصری، سرویس ایاب و ذهاب.

خدمات اطلاع رسانی: کتابخانه، اینترنت، مراکز اطلاع رسانی، نرم افزارهای مهندسی، شبکه محلی (LAN)

خدمات مشاوره‌ای و آموزشی: مشاوره‌های مدیریتی، مالی و بازرگانی، خدمات حسابداری و حقوقی، برگزاری سمینار یا دوره‌های آموزشی مورد نیاز برای شرکت‌های نوپا.

خدمات فنی و تخصصی: ارائه خدمات فنی مهندسی، استفاده از امکانات آزمایشگاهی و کارگاهی نظیر آزمایشگاه صنایع غذایی، بیوتکنولوژی، شیمی، مواد و سرامیک، برق و الکترونیک، مکانیک، کارگاه ماشین ابزار و پایلوتهای تولید محدود.

خدمات مالی و اعتباری: تسهیل امکان استفاده از اعتبارات خدماتی و تحقیقاتی، شناسایی منابع مالی و جذب سرمایه گذاران، تسهیل در جذب اعتبارات مصوب طرحها و پروژه‌های تحقیقاتی.

لازم به ذکر است که پارک های علم و فناوری زیادی در سراسر جهان تا به امروز فعالیت می کنند که کشور ما ایران نیز قدم های بزرگی در این زمینه برداشته است و با ایجاد پارک های علم و فناوری متعدد استانی و دانشگاهی، زمینه ساز موفقیت های بزرگی گشته است.

در پایان می توان گفت که وجود پارک های علم و فناوری، می تواند عامل موثری در نخبه پروری و ایجاد جریان علمی و همکاری بین صنعت و دانشگاه باشد. از این گذشته معرفی هر چه بیشتر و بهتر این ظرفیت ها از طریق رسانه ها و تشویق جوانان به حضور فعال، پویا و مستمر در این حوزه منجر به رشد و شکوفایی کشور خواهد شد.